MOLLA FAHREDDİN ‘ARNASÎ İLE MOLLA AHMET HİLMİ KOĞÎ’NİN VAD‘ İLMİYLE İLGİLİ RİSÂLELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Lafız-anlam ilişkisini konu edinen vad‘ ilmi, Arap diliyle ilgili ilimler arasında bağımsızlığına en geç kavuşan ilimlerden biridir. VIII./XIII. Yüzyıla kadar diğer içinde dağınık bir vaziyette bulunan ilmi ilk müstakil çalışmasına ‘Adududdîn el-Îcî’nin (ö. 756/1355) Risâletu’l-Vad‘ isimli eseriyle kavuşmuştur. Bu veciz risâle daha sonra ilmiyle alakalı kaleme alınacak çalışmalar için ilham kaynağı olmuş ve dilcilerin teveccühünü kazanmıştır. Vad‘ ilmine olan ilgi çok İslam Coğrafyasının doğu tarafında görülmektedir. Dolayısıyla bu ilimle çalışmaların büyük çoğunluğu olmayan dilciler tarafından hazırlanmıştır. Bunların başında da Osmanlı âlimleri gelmektedir. eğitim kurumları medreselerin müfredatında önem verilen ilim birçok eser yazılmıştır. döneminden gayri resmi şekilde faaliyetlerine devam eden medreselerde yapılmıştır. Nitekim Şark medrese geleneğinin iki önemli temsilcisi Molla Fahreddîn ‘Arnasî 1972/1392) ile Ahmet Hilmi Koğî 1996/1417), temel bilimlerinin farklı dallarında aldıkları gibi de birer almışlar. 1910 yılında Mardin'in Midyat ilçesine bağlı ‘Arnâs köyünde doğmuştur. biri doğum yeri Köyüne nisbetle ‘Arnâsî, diğeri öğretim irşad hayatının kısmını geçirip vefat ettiği yer Batman İline Batmânî şeklinde nisbe kullanılmıştır. Fahreddîn, son demlerinde çeşitli hastalıklara yakalanmış 1 Şubat 1972 tarihinde ardında zengin mirası bırakarak Batman’da etmiştir. Koğî, 1942 senesinde Bismil’in Koğuk Köyünde dünyaya gelmiştir. Ahmet, kendisi köye nisbesini kullanmıştır. eğitimden Batman, Bismil merkez civar köylerinde görevlerinde bulunmuştur. 16 Mayıs 1996 ilçesinde çalışmada bahsi geçen risalenin karşılaştırılması yapılmış mukayese neticesinde söz konusu eserler arasındaki benzerlik farklılıklar tespit edilmeye çalışılmıştır. Bununla birlikte Koğî’nin hayatı eserleri hakkında kısaca bilgi verilmiştir.